Bestocratie als denkmodel voor een bestuur dat wél werkt

In Bestocratie – Nederland op zijn best schetst Jakob Schuiringa een verrassend helder en tegelijk ambitieus alternatief voor het Nederlandse bestuur. Zijn uitgangspunt is even eenvoudig als radicaal: zolang we blijven sturen op politieke macht, blijven we dezelfde problemen herhalen. Alleen door te sturen op inhoud, deskundigheid en resultaat ontstaat een bestuur dat toekomstvast is.

Het boek overtuigt vooral door de manier waarop analyse en oplossing nauw op elkaar aansluiten. Schuiringa laat zien hoe het huidige systeem vastloopt in versnippering, vertraging en tanend vertrouwen. Vervolgens introduceert hij een nieuw democratisch ontwerp waarin burgers meer invloed krijgen, politici beter worden afgerekend op prestaties en grote maatschappelijke vraagstukken — van woningbouw tot zorg en migratie — worden toevertrouwd aan TransitieMinisters met een helder mandaat en een horizon van zes jaar.

De voorgestelde KennisTrechter — met Fora, ExpertCirkels en ExpertGroepen — vormt een eigentijds antwoord op de roep om meer zeggenschap. Geen loting, geen symboliek, maar structurele mobilisatie van denkkracht door iedereen die iets toevoegt.

Wat daarnaast opvalt, is de nuchterheid van de benadering. Schuiringa kiest niet voor anti-politieke retoriek, maar voor een bestuurlijk model dat eenvoudiger, stabieler en eerlijker wordt: een transparanter belastingstelsel, doelgebonden onderwijsfinanciering en een uitvoeringsstaat die weer dienstbaar is aan de burger. Het boek is rijk aan ideeën die niet alleen vernieuwend zijn, maar ook uitvoerbaar lijken.

Bestocratie is daarmee geen utopie, maar een serieuze denkoefening. Een poging om de politiek te herfocussen op wat echt telt: problemen oplossen. Wie zoekt naar constructieve en toekomstgerichte ideeën over hoe Nederland bestuurbaar en rechtvaardig kan blijven, vindt in dit boek een verrassend optimistische routekaart.

Een blauwdruk voor democratie 2.0

Met Bestocratie – Nederland op zijn best presenteert Jakob Schuiringa een gedurfde en grondige herziening van de manier waarop Nederland wordt bestuurd. Het boek is zowel analyse als ontwerp: een scherpe diagnose van wat misgaat in politiek en beleid, gekoppeld aan een uitgewerkt alternatief dat hij “Bestocratie” noemt. Een opwaardering van de huidige, haperende democratie, oftewel democratie 2.0.

Schuiringa begint met een herkenbaar beeld van een land dat vermoeid raakt van bestuurlijke traagheid, piekende complexiteit en een overheid die vaak meer belooft dan ze waarmaakt. Burgers haken af, professionals raken gefrustreerd en jongeren verliezen vertrouwen in de toekomst. De auteur laat met voorbeelden uit onder andere onderwijs, woningmarkt, klimaat en migratie zien hoe structureel de knelpunten zijn.  

Daar tegenover zet hij de bestocratie: een stelsel waarin niet het aantal stemmen, maar de kwaliteit van de oplossing leidend is. Het centrale uitgangspunt luidt: de macht van het betere argument. In dit nieuwe model spelen TransitieMinisters een sleutelrol: ministers die niet het dagelijkse beheer doen, maar die met een mandaat van zes jaar grote maatschappelijke vraagstukken moeten oplossen – van klimaat en woningbouw tot arbeidsmarkt, gezondheidszorg en polarisatie. Ze worden gekozen op basis van inhoudelijke plannen, die jaarlijks door de burger worden beoordeeld in thematische verkiezingen.  

De rest van het bestuur wordt eveneens heringericht. Schuiringa pleit voor een kiesdrempel van 6%, maximaal vijf politieke hoofdstromingen, een rechtstreeks gekozen president, en een parlement dat werkt met gespecialiseerde portefeuillehouders. Zo ontstaat een stabieler en inhoudsgedreven politiek landschap, waarin ministers individueel kunnen worden weggestuurd zonder dat complete kabinetten omvallen.  

Een van de meest vernieuwende elementen is de inzet op burgerparticipatie via ExpertFora: online platforms waar burgers met kennis van zaken structureel bijdragen aan beleidsvorming. Geen loting, geen vrijblijvendheid, maar waardering op basis van kwaliteit, toetsing via expertcirkels en transparante koppeling aan beleidsbeslissingen. In Schuiringa’s visie is democratie pas levendig wanneer burgers meedoen als stem, als denkkracht én als controleur.  

Het boek wordt concreet zodra de twaalf maatschappelijke domeinen langskomen. Schuiringa presenteert een radicaal eenvoudiger belastingstelsel met één uniforme vlaktaks, een slimme, gedragssturende kooptaks die de btw vervangt, en bestaansgeld als sociaal vangnet ter vervanging van het complexe toeslagenstelsel. Maar ook een aanpak voor netcongestie en energie-infrastructuur, een vernieuwde gemeentelijke structuur, een hervormde arbeidsmarkt, en onderwijsmodellen zoals de +School die de kansenongelijkheid en het kwaliteitsverval in het onderwijs moeten terugdringen.

Opvallend is dat Schuiringa steevast zoekt naar balans: tussen vrijheid en verantwoordelijkheid, tussen centrale regie en lokale autonomie, tussen solidariteit en persoonlijke keuzevrijheid. Ook in gevoelige thema’s zoals migratie en polarisatie kiest hij voor nuance: geen taboes, geen symboolstrijd, maar fatsoen, weerbaarheid en een structurele aanpak van echte ongelijkheid. 

Conclusie

Bestocratie is een rijk, visionair en soms uitgesproken systeemontwerp. Het zal lezers uitdagen, inspireren of juist prikkelen – maar nooit onverschillig laten. Schuiringa schrijft overtuigend, onderbouwd en met een duidelijke maatschappelijke zorg: hoe krijgen we een overheid die weer werkt en problemen effectief oplost? Het antwoord dat hij biedt, is omvangrijk, inhoudelijk en doordacht.

Wie nieuwsgierig is naar hoe Nederland eruit zou kunnen zien als deskundigheid en resultaat leidend worden, vindt in Bestocratie een gedurfde en prikkelende routekaart.